Leestijd is 3 minuten
Video is 8 minuten
Vakman of Regelneef
‘Daar waar vakdeskundigheid ontbreekt, verschijnt de regelneef’
Vakman of regelneef? Bovenstaande uitdrukking is van oud-collega, oud-minister en schrijver van management boeken, Pieter Winsemius. Wat is het belang van die vraagstelling voor het werkgebied van Regie en Demand Management?
De vraag rees bij ons toen we in een half jaar tijd een ziekenhuis, twee gemeenten, een universiteit, een multinational, en enkele kleinere ondernemingen hadden geholpen om grip op hun outsourcing te krijgen.
Twee voorbeelden
Pieter Winsemius (hij was ook nog lid van de WRR en bijzonder hoogleraar in Tilburg) merkte in 1987 tijdens zijn eerste ministersperiode op: ‘Daar waar vakdeskundigheid ontbreekt, verschijnt de regelneef.’
Dat brengt ons op de vraag: waar sta jij als regisseur of demand manager? En nog belangrijker: wat is je ambitie? Waar werk je naartoe?
Mathieu Weggeman (hoogleraar organisatiekunde, TU Delft) betoogt recent in het NRC dat vakmanschap, kennis van de inhoud, in de afgelopen tijd in Nederland steeds minder belangrijk wordt gevonden voor een succesvolle loopbaan.
Weggeman benoemt dit met ‘Nederland handelsland’: de MBA regeert. In grote tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitsland, waar vakmanschap in groot aanzien staat en waar een directielid tot in de RvB van het Volkswagenconcern kennis heeft van de inhoud van zijn kernproducten, en er ervaring mee heeft.
En die aanwezigheid van kennis en ervaring wordt vanzelfsprekend gevonden.
Hoe zit dat eigenlijk bij ons, bij de besturing van uitbesteed werk?
Waarmee zijn wij het best vergelijkbaar?
Met ingenieur Lely, de man die in vijf jaar tijd de afsluitdijk aanlegde?
Of met de procesmanagers op ministeries en bij de NS die in vijftien jaar tijd nog geen spoorlijn tussen Amsterdam en Brussel aan de praat wisten te krijgen en ondertussen wel ruim 11 miljard euro verjubelden?
Als we naar de feiten kijken, dan ontstaat een somber beeld. Volgens de managementkennisbank mislukt 50 % van alle outsourcing trajecten en volgens Computable is dat in de ICT zelfs 75 %.
In de publicatie ‘Help, ik ben demand manager’ zien we Marcel als machteloze regelneef proberen greep op de situatie te krijgen.
Wie de krant goed leest, komt dagelijks informatie tegen die de haren te berge doet rijzen. Hier volgen twee recente voorbeelden hiervan.
Brabantse gemeente besteedt renovatie sportpark uit
De gemeente wil dit sportpark energie-neutraal maken. Hiervoor wordt bovenop het renovatiebudget 475.000 euro uitgetrokken. ‘We leggen het sportpark energie-neutraal aan met warmtepompen en zonnepanelen’, zegt de wethouder. ‘Dit vergt een extra investering, omdat dit iets nieuws is voor onze gemeente.’
Het extra budget is ook nodig voor de inhuur van een externe projectleider en voor enkele energieadviseurs.
De wethouder betoogt dat de energie-neutrale aanleg zichzelf binnen tien tot vijftien jaar terugverdient. ‘Het is de bedoeling dat de sportclubs de eerste jaren het oude bedrag van hun energienota betalen.
Omdat ze wel minder verbruiken, wordt het verschil gebruikt voor aflossing van de energie-neutrale maatregelen. Hoe zuiniger de club is, hoe sneller de energiezuinige maatregelen zijn afgelost. Daarnaast verdienen we geld doordat we energie aan het net leveren.’
De gemeente heeft bij een eerdere renovatie geleerd dat binnen het ambtelijke apparaat de deskundigheid voor het aansturen van dergelijke projecten ontbreekt. Heel verstandig dus dat een ingenieursbureau in de arm wordt genomen om het project te begeleiden.
Drie jaar later: In plaats van minder energiegebruik, meer energiegebruik
De besturen van verenigingen die gebruikmaken van het sportpark doen hun beklag bij de wethouder. Hun energierekening is niet gelijk gebleven, zoals beloofd, maar is fors omhooggegaan.
Er wordt een ‘neutrale’ en onafhankelijke deskundige ingehuurd om de zaak te onderzoeken. Deze deskundige constateert dat enkele warmtepompen defect zijn en al een tijd niet werken. Hij constateert ook dat op momenten dat het sportpark niet in gebruik is het energiegebruik vaak hoger is dan op momenten dat het park wel in gebruik is.
Dat laatste wordt veroorzaakt door de afstelling van allerlei energieafnemers. Zo worden de boilers voor de douches opgewarmd en brandt er veldverlichting op dagen dat er niet gesport wordt.
Deze energiegebruikers worden via de pc van een adviseur ingesteld. Die adviseur verandert de instellingen op verzoek en zendt voor ieder verzoek een factuurtje naar de gemeente.
Om kosten te besparen heeft de regisseur van de gemeente (een regelneef) de sportverenigingen gevraagd het aantal mutaties tot een minimum te beperken.
Met als gevolg dat tijdens de zomervakanties, als er niet wordt gesport, de verlichting brandt en de boilers van de douches dagelijks op temperatuur worden gebracht!
De regisseur van de gemeente zit met de handen in het haar
Goede raad is duur. Toch is het eenvoudig.
Dat de gemeente geen expertise in huis heeft voor het verzorgen van dergelijke technische projecten, is helemaal niet erg. Dat men voor zo’n project expertise inhuurt, is ook prima. Waarschijnlijk zijn dit heel verstandige beslissingen.
Maar ronduit onverstandig is het dat de gemeente een regelneef aanwijst als regisseur op dergelijke trajecten. Iemand die coördineert en regelt, maar inhoudelijk niet weet waar hij mee bezig is en die bovendien de kennis en kunde (holistisch demand management) ontbeert om zo’n traject goed te besturen.
Hoe moeilijk kan het zijn?
Als de regisseur/regelneef de moeite had genomen om de oude energierekeningen even boven in zijn bureaula te leggen en vervolgens na oplevering van het park even elke energiemaandrekening had vergeleken met de oude, dan was er bij hem een lampje gaan branden.
Hij had gezien dat er iets niet goed zat. En het op afstand aan-/uitzetten van apparatuur via wat klikjes op een pc, is dat zo complex dat die regisseur dat niet zelf kan doen?
‘Waar vakmanschap ontbreekt, verschijnt de regelneef.’ Need I say more?
Vakman of Regelneef: Kees van Lede (Imtech) doet een boekje open
Van Lede (president-commissaris 2013-2015) vertelt ons hoe Imtech in tien jaar tijd tachtig acquisities pleegde. Die bedrijven werden door ‘anderhalve man en een paardenkop’ aangestuurd.
Van Lede: ‘In Duitsland werden honderden miljoenen euro’s winst geboekt. Maar de netto cash was maar tientallen miljoenen. Dat kan niet.’ Hij vertelt hoe die Duitse directeuren een bijna onafhankelijke status hadden.
Op signalen zoals de verdampte winst werden zij niet aangesproken. Wij kennen situaties waarbij ‘anderhalve man en een paardenkop’ uitstekend in staat blijken om dochterondernemingen of outsourcingen van vele tientallen miljoenen te besturen.
Wat het verschil maakt, is deskundigheid van het besturen op afstand en doorzettingsmacht om die deskundigheid ook aan te kunnen wenden.
Van Lede tekent ook in diverse perspublicaties aan hoe die deskundigheid bij Imtech ontbrak. ‘Waar vakmanschap ontbreekt, verschijnt de regelneef.’
Pieter Winsemius schreef in 1988 ook het boek ‘Speel nooit een uitwedstrijd’. In dit boek haalde hij regelmatig Johan Cruyff aan, over wie hij later het boek schreef met de titel:
‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt’ (dit boek werd in 2015 opnieuw uitgegeven).
Zo is het ook met de regisseur en de demand manager. Het kunnen vakmensen zijn in het besturen van uitbesteed werk, en het kunnen regelneven zijn met marginale invloed op het resultaat (dat meestal tegenvalt).
Als je doorhebt wat van een regisseur/demand manager een vakman maakt, zie je het verschil met een regisseur/demand manager regelneef onmiddellijk.
Wil dit zeggen dat je een vakman
moet zijn in het werkgebied dat is uitbesteed?
Nee, liever niet zelfs. Maar belangrijk is wel dat je het vak van Regisseur/Demand Manager goed verstaat. Wil jij meer weten over hoe je vakmanschap gestalte geeft in een regiefunctie of als demand manager? Afstand nemen van de regelneefpositie!
In het gids ‘Help, ik ben demand manager’ vind je drie aanwijzingen.
-
Koos Overbeeke
Wil je meer tools in handen krijgen, kom dan naar de enige Nederlandse tweedaagse opleiding regie en demand management.
Persiflage op de regelneef
Terug van vakman of regelneef naar Slagkracht Outsourcing blog